Friday, December 25, 2015

পোপৰ দৰ্শন



ৰোম চহৰ। ইতিহাসৰ পাতত জিলিকি থকা এখন প্ৰাচীন ঐতিহাসিক চহৰ। ৰোমৰ লগত ওত:প্ৰোত: ভাৱে সাঙোৰ খাই আছে খ্ৰীষ্টান ধৰ্মৰ সৰ্বোচ্চ পদবীধাৰী পোপ আৰু ভেটিকান চিটী।

ৰোম চহৰ আহি পোৱাৰ পৰাই মনত বাসনা জাগিছিল কেনেবাকৈ পোপ গৰাকীৰ দৰ্শন পোৱা হ’লে।

ৰোম চহৰৰ মাজত ওখ দেৱালেৰে ঘেৰা ৪৪ হেক্টাৰ মাটিকালিৰ বিশ্বৰ আটাইতকৈ ক্ষুদ্ৰ দেশ ভেটিকান চিটী। বাছেৰে গৈ ভেটিকান চিটীত ছেইণ্ট পিটাৰছ স্কোৱেৰেত নামিয়েই চকুত পৰিছিল ছবিত দেখা বৃহৎ আকাৰৰ ছেইণ্ট পিটাৰছ বেছিলিকা। এই ভৱনটোক বিশ্বৰ আটাইতকৈ সুন্দৰ ঘৰ বুলিও কোৱা হয়।

ছেইণ্ট পিটাৰছ বেছিলিকাৰ ওচৰতে আছে Apostolic Palace। খ্ৰীষ্টান ধৰ্মাৱলম্বী সকলৰ অন্যতম পৱিত্ৰ স্থান, কাৰণ এই ঘৰটোৱেই হ’ল পোপৰ বাসভৱন। এই বাসভৱনৰ ভিতৰতে আছে ভেটিকান মিউজিয়াম আৰু ভেটিকান লাইব্ৰেৰী। আমাক যেতিয়া এই প্ৰাসাদোপম ভৱনটোলৈ লৈ যোৱা হ’ল, পোপক দেখা পোৱাৰ আশা পূৰণ হোৱাৰ আশা মনত জাগি উঠিল।

বৃহদাকাৰৰ এই প্ৰাসাদত প্ৰৱেশৰ বাবে দীঘলীয়া শাৰী পাতিবলগীয়া হৈছিল। কেইবা তৰপীয়া সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ মাজেদি পাৰ হৈ ভিতৰত প্ৰৱেশ কৰিছিলোঁ। আমাৰ হাতত দিয়া হৈছিল একোটা অডিঅ’ গাইড। কাণত লগাই ল’লে আমি চকুৰে দেখা বস্তুবোৰৰ বিষয়ে বুজাই দিয়াৰ ব্যৱস্থা।

আমাক লৈ যোৱা হৈছিল ভেটিকান মিউজিয়ামলৈ। এই মিউজিয়ামত কেইবা শতিকা জুৰি পোপ সকলে সংগ্ৰহ কৰা আৰু উপহাৰ স্বৰূপে পোৱা বিভিন্ন সামগ্ৰী প্ৰদৰ্শনৰ বাবে ৰখা হৈছে। এই সামগ্ৰী সমূহৰ ভিতৰত নানান শিল্পীৰ চিত্ৰ শিল্প, ভাস্কৰ্য প্ৰতিমা, বিভিন্ন দেশৰ শিল্প চানেকি আছে। মিছৰৰ পৰা অনা মামিও দেখা পাইছিলোঁ।

প্ৰাসাদৰ ভিতৰতে আছে পোপক নিৰ্বাচন কৰিবলৈ বহা সভাগৃহ ছিষ্টিন চেপেল। ছিষ্টিন চেপেলৰ বিশেষত্ব হ’ল চিলিঙ আৰু  বেৰত অংকিত হৈ থকা অপূৰ্ব চিত্ৰশিল্প। এই ঘৰটোৰ অৰ্ধ বৃত্তাকাৰ চিলিঙত মাইকেল এঞ্জেলোৱে অকা চমত্কাৰ চিত্ৰ শিল্প দেখিলে চকু থৰ লাগি যায়। চিলিঙত অঁকা ঈশ্বৰে প্ৰথম মানৱ আদমক ষ্পৰ্শ কৰি জ্ঞান দান কৰা মাইকেল এঞ্জেলোৰ বিশ্ব বিখ্যাত Touch of God  ছবিখন চাই শৰীৰ ৰোমাঞ্চিত হৈ উঠিছিল। বৰ আচৰিত ভাৱে ছিষ্টিন চেপেলৰ প্ৰতিখন চিত্ৰই অতি জীৱন্ত আৰু ৰং বোৰ এতিয়াও উজ্জ্বল হৈয়েই আছে।

ভেটিকান চিটীৰ বিখ্যাত প্ৰাসাদৰ ভিতৰত যথেষ্ট সময় কটাই এসময়ত ওলাই আহিলোঁ। কিন্তু পোপক এবাৰ লগ পোৱাৰ আশা পূৰণ নহ’ল। মনটো বেয়া লাগিল।

তেনেতে হঠাতে দেখিলোঁ মানুহবোৰ ছেইণ্ট পিটাৰছ স্কোৱেৰৰ পিনে ঢাপলি মেলিছে। আমিও পিছে পিছে গ’লোঁ। মানুহৰ কথাৰ পৰা জানিব পাৰিলোঁ যে তেওঁলোকে পোপে ৰাজহুৱা দৰ্শন দিবলৈ ওলাইছে।

মন আনন্দেৰে ভৰি পৰিল। আমিও মানুহৰ ভীৰৰ মাজত থিয় হ’লোঁ।

কিছু সময় ৰোৱাৰ পিছত দেখিলোঁ এখন খোলা জীপত উঠি পোপ বেনেডিক্টে ৰৈ থকা ৰাইজলৈ চাই হাত জোকাৰি অভিবাদন জনাইছে। আমাৰ সমূখেৰেই পাৰ হৈ গ’ল স্বচক্ষে চাবলৈ আশা পালি থকা খ্ৰীষ্টান বিশ্বৰ সৰ্বাধিনায়কজন। আমিও হাত জোকাৰি পোপ গৰাকীলৈ সন্মান জনালোঁ।

Friday, December 18, 2015

নিয়মানুৱৰ্তিতাৰ পাঠ




বাৰ্লিনৰ কথা। ব্যৱস্থাপনা প্ৰতিস্থানৰ পৰা শিক্ষামূলক ভ্ৰমণত যোৱা আমাৰ বাৰ জনীয়া দলটোৱে বাৰ্লিনৰ ESCP কেম্পাচত ক্লাছ কৰিবলগীয়া হৈছিল। আমি থকা হোটেল খনৰ পৰা ক্লাছ হোৱা ঠাইখনলৈ ভালেমান দূৰ। এচোৱা মেট্ৰ’ ৰে’লত উঠি, এচোৱা বাছেৰে গৈ, এচোৱা খোজকাঢ়ি কেম্পাছ পাবগৈ পাৰি।

আমাৰ ইউৰোপৰ থকা মেলা আৰু শিক্ষাৰ দায়িত্বত আছিল মেডাম জোছিয়েন। তেওঁ পেৰিছৰ পৰা বাৰ্লিনলৈ আহিছিল আমাৰ দলটোৰ বাবেই আহিছিল। মেডাম জোছিয়েন সুগঢ়ী, মৰমিয়াল কিন্তু নিয়ম পালনত খুব কঢ়া। তেওঁৰ নিৰ্দেশৰ ইফাল সিফাল হোৱাটো তেওঁ পচন্দ নকৰে।

দুদিনমান ক্লাছ কৰাৰ পিছত এদিন মেডাম জোছিয়ানে আমাৰ দলটোলৈ খবৰ পঠিয়ালে যে, এটা বিশেষ কাৰণত তেওঁ সময়মতে আহিব নোৱাৰে। আমি নিজে নিজে প্ৰতিস্থানলৈ যাব লাগে। তেওঁ ইতিমধ্যে কোন বাটেৰে, কোনখন ৰে’লত উঠিব লাগে, ৰে’লৰ পৰা নামি কিমান নম্বৰ বাছ ধৰিব লাগে সকলো বুজাই দিছিল। তেওঁ দঢ়াই দঢ়াই ক’লে আমি যাতে সময় মতে উপস্থিত হওঁ।

বাৰ্লিনত মেট্ৰ’ ৰে’ল মাটিৰ ওপৰেৰেও চলে, তলেৰেও চলে। সঠিক বাট বিচাৰি উলিয়াবলৈ মেপৰ সহায় লোৱাৰ বাহিৰে উপায় নাই। মাটিৰ তেলেৰে যোৱা বোৰক U Bahn আৰু মাটিৰ ওপৰেৰে যোৱা বোৰক S Bahn  বুলি কোৱা হয়। জাৰ্মান Bahn  শব্দটোৰ লগত সংস্কৃতৰ বাহন শব্দৰ মিল থকা যেন লাগে, কাৰণ Bahn শব্দটোৱে ৰে’ল পৰিবহন বুজায়। জালৰ দৰে সমগ্ৰ বাৰ্লিন চহৰ বিয়পি থকা U Bahn  আৰু  S Bahn  মেপৰ পৰা নিচাৰি উলিওৱাও মস্কিল।

মেডাম জোছিয়েন সময়মতে আহিব নোৱৰাটো আমাৰ দলৰ বহুতৰে বাবে ভাল খবৰ হৈ পৰিল। দলপতি হিচাপে মই সময়মতে যাবলৈ সকলোকে অনুৰোধ কৰিলোঁ।
“আজি আমি কিয় ইমান সোনকালে যাম? ইমান ঠাণ্ডা খনত অলপ দেৰিকৈ ওলালেহে ভাল লাগিব”।

“জোছিয়েনে ইমান সোনকালে লৈ গৈ সদায় আমাক ব’ৰ কৰে”।

কেইজনমান নাচোৰবান্দা। কোনোপধ্যে সোনকালে নাযায়।

মেডামে আমাক দহ বজাৰ ক্লাছৰ বাবে চাৰে আঠ বজাতে হোটেলৰ পৰা লৈ যায়। প্ৰতিস্থানটোলৈ গৈ আধা ঘণ্টাতকৈও বেছি সময় ৰ’ব লগীয়া হয়। আমি আধা ঘণ্টা দেৰীকৈ ওলালোঁ। আমাৰ হিচাপত আধা ঘণ্টা দেৰীকৈ গ’লেও সময়মতে গৈ পাম।

কিন্তি আধা ঘণ্টা দেৰীকৈ যোৱা বাবে আমি নিৰ্দিষ্ট ঠাইলৈ সেই সময়ত যোৱা কোনো ৰে’ল বিচাৰি উলিয়াব নোৱাৰিলোঁ। আমি উপায় নাপাই টেক্সী ল’বলগীয়া হ’ল। টেক্সীত অধিক পইচা ভৰি আমি যেতিয়া ক্লাছ পাওঁগৈ, ইতিমধ্যে ক্লাছ আৰম্ভ হৈছে।

মেডাম জোছিয়েন আমাৰ ওপৰত ক্ষুন্ন হ’ল। ক্লাছ হোৱাৰ পিছতে তেওঁ মোক আছুতিয়াকৈ মাতি লৈ গ’ল। মই ভাবিলোঁ দলপতি হিচাপে মই গালি খাব লগীয়া হ’ব।

কিন্তু মেডাম জোছিয়েনে দুকাপ কফিৰ সৈতে এঠাইত বহি লৈ মোক ভদ্ৰ ভাবেৰে সময়ৰ মূল্য বুজাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। তেওঁৰ নিৰ্দেশ নামানি আমি যে চৰম দায়িত্বহীনতাৰ পৰিচয় দিছোঁ বুজাই দিলে। দলপতি হিচাপে মই মোৰ কৰ্তব্যত অৱহেলা কৰাৰ বাবেও মৃদু ককৰ্থনা কৰিলে। সময়ৰ মূল্য আৰু নিয়মানুৱৰ্তিতা পালন নকৰাৰ বাবে আমি অধিক মূল্য ভৰি টেক্সী লৈ আহিবলগীয়া কথটোৰ বাবে তেওঁ দূখ প্ৰকাশ কৰিলে। ভৱিষ্যতে যাতে এনে ঘটনা কেতিয়াও নহয়, তাৰ বাবেও সকীয়াই দিলে।

সেইদিনা মেডামৰ আগত বৰ লাজ পালোঁ। লগতে ভালদৰে বুজি পালোঁ যে ভাৰতীয় হিচাপে এতিয়াও বহুত কথা বিদেশীৰ পৰা আমাৰ শিকিবলগীয়া আছে।

Wednesday, December 9, 2015

ৰাজ আতিথ্য


সৰুৰে পৰা নাম শুনি অহা, এসময়ত বিশ্ব যুদ্ধৰ দামামা বাজি উঠা, এতিয়া প্ৰযুক্তিত শীৰ্ষস্থানত অৱস্থান কৰা চহৰখন চাবলৈ বৰ মন আছিল।

বাৰ্লিন চহৰ।

১৯ এপ্ৰিল, ২০১২। সময় তেতিয়া দুপৰীয়া ১ টা বাজিছে।

মেনেজমেণ্ট কোৰ্চৰ ১১ জন সতীৰ্থ আৰু প্ৰফেচৰ গুডিনোৰ সৈতে উপস্থিত হৈছোঁ চিপাহী চন্তৰীয়ে পহৰা দি থকা এটা বিশেষ ভৱনত। সেই ভৱনতোত সগৌৱৰে উৰি আছে ভাৰতৰ ত্ৰিৰংগ পতাকা।

সেয়া জাৰ্মানীৰ বাৰ্লিন চহৰৰ ভাৰতীয় দূতাবাস। গেটৰ কেইবা খলপৰ সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ মাজেৰে পাৰ হৈ আমি উপস্থিত হলোঁগৈ দূতাবাসটোৰ চৌহদত। গাইড হিচাপে আমাৰ লগত আছে এগৰাকী সুন্দৰী ফৰাছী মহিলা মাডাম জোছিয়েন। তেওঁ ইউৰোপৰ আটাইতলৈ পুৰণি মেনেজমেণ্ট স্কুল ESCP Europeৰ বিষয়ববীয়া।

ভাৰতীয় দূতাবাসটো ভাৰতীয় শিল্প কলাৰে আটক ধুনীয়াকৈ সঁজোৱা। বেৰত কেইবাখনো ভাৰতীয় শিল্পীয়ে অঁকা পেইণ্টিং। অত তত ভাৰতীয় স্থাপত্য কলাৰ পৰিচায়ক বিভিন্ন সামগ্ৰী সুন্দৰকৈ সজোৱা আছেভৱনটোত প্ৰৱেশ কৰিলেই ভাৰতীয় পৰিৱেশ অনুভৱ কৰিব পাৰি।

আমাক এজন ভাৰতীয় অফিচাৰে আদৰি নি এটা সুন্দৰকৈ সঁজোৱা সভা গৃহত বহুৱালে। মাজত এখন ডাঙৰ ঘূৰণীয়া মেজ। মেজত বিভিন্ন ফল, বিস্কুট, কেক, খোৱা পানীৰ বটল আদি সঁজোৱা আছে। আমাক মেজৰ চাৰিওফালে থকা চকী বোৰত বহিবলৈ দিলে।

জাৰ্মানীত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত গৰাকীৰ লগত আমাৰ সাক্ষাৎ পূৰ্ব নিৰ্ধাৰিত হৈ আছে। আমি সকলোৱে কিছু সময় অপেক্ষা কৰিলোঁ।

এটা সময়ত তেখেত আহিল। জাৰ্মানীত ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰদূত শ্ৰীমতী সুজাতা সিং। আমি সকলোৱে থিয় হৈ অভিবাদন জনালোঁ। মাডাম জোছিয়ান আৰু প্ৰফেচৰ গুডিনোৱে আমাৰ যাত্ৰাৰ উদ্দেশ্য ব্যাখ্যা কৰিলে।

সুজাতা সিং এগৰাকী বিদূষী মহিলা। তেখেতে তেখেতৰ চমু অথচ সুন্দৰ ভাষণ এটাৰ জৰিয়তে ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ সৌহাদ্যপূৰ্ণ বন্ধুত্ব আৰু বিদেশ নীতিৰ বিষয়ে আমাক বহুতো জানিবলগীয়া কথা কলে। বেপাৰ বাণিজ্যত বহুতো জাৰ্মান আৰু ভাৰতীয় কোম্পানীৰ সহযোগিতাৰ বিষয়ে জানিবলৈ দিলে।

তৈল উদ্যোগৰ পৰা যোৱা বুলি জানিব পাৰি তৈল উদ্যোগত জাৰ্মানীৰ বিনিয়োগৰ সম্ভাৱনাৰ বিষয়ে মোৰ লগত আলোচনা কৰিলে। ঠিক তেনেদৰে হিন্দুস্থান এৰোনোটিকচৰ পৰা যোৱা সকলৰ লগত উৰন ক্ষেত্ৰত ভাৰত আৰু জাৰ্মানীৰ মিত্ৰতাৰ সম্ভাৱনীয়তাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰিলে। সাম্প্ৰতিক ভাৰতৰ প্ৰগতিৰ ক্ষেত্ৰত অহা হেঙাৰ সমূহৰ বিষয়েও আলোচনা কৰিলে।

শ্ৰীমতী সিঙৰ জ্ঞানৰ গভীৰতা আৰু পৰিধি দেখি তবধ মানিলোঁ। তেখেতৰ বিচক্ষণতাৰ আগত আমি মূৰ দোৱাঁলো।


সপোনৰ চহৰখনত ৰাজ আতিথ্যত কটাইছিলোঁ কেইটিমান বিৰল মুহূৰ্ত।

Saturday, December 5, 2015

চুটকেচ টনা মানুহ


প্ৰাগ চহৰ। চেক গণৰাজ্যৰ ৰাজধানী। ব্যৱস্থাপনা বিষয়ত স্নাতকোত্তৰ ডিপ্ল’মা কৰি থকা সময়ত এটা শিক্ষামূলক ভ্ৰমণত বাৰ জনীয়া দল এটাৰ অংশ হিচাপে প্ৰাগলৈ গৈছোঁ। ইউৰোপৰ কেইবাখনো দেশ সামৰি দীঘলীয়া ভ্ৰমন। মোৰ লগত এটা ডাঙৰ চুটকেচ আৰু এটা আহল বহল বেগ।

ভাৰতত মে’ মাহৰ গৰম দিন। দিল্লী গৰমত উতলি আছে। দিল্লীত ষ্পোৰ্টিং পিন্ধিয়েই বিমানত উঠিছিলোঁ। গৰম কাপোৰবোৰ লাগেজত দিছোঁ। ইউৰোপৰ ঠাণ্ডাৰ বাবে সাজু হৈ আহিছোঁ। গৰম কাপোৰৰ ভৰত চুটকেচ ওফন্দি আছে। কিন্তু তাৰে এটা উলিয়াই ল’বলৈ মগজত নেখেলালে।

বিমানত বাকী লগৰীয়াবোৰে চুৱেটাৰ, জেকেট উলিয়াওঁতেহে মনলৈ আহিল যে মই ভাল মূৰ্খামি কৰিলোঁ।

আঠ ঘণ্টা যাত্ৰাৰ পিছত ৰাতি ন’ বজাত প্ৰাগত নামি ঠাণ্ডাত কঁপিবলৈ ধৰিলোঁ। লাগেজ আহি পোৱৰ পিচত ততাতৈয়াকৈ মোৰ ডাঙৰ চুটকেচটো খুলি গৰম কাপোৰ উলিয়াই পিন্ধি ল’লোঁ। ঠাণ্ডা লাগি ইতিমধ্যে ডিঙিটো চেৰচেৰাইছে।

ৰাতি দহ মান বজাত হোটেল পালোঁহি। সকলোপিনে সুন্দৰ, চালে চকুৰোৱা চহৰ। ৰাতি দহ বজাতো চহৰখনত মানুহ আৰু গাড়ীৰ খদমদম চলি আছে।

বেগটো কান্ধত লৈ চকা থকা চুটকেচটো চলাই তিনি মহলাত থকা মোৰ কোঠাৰ সন্মুখত ৰঁলোগৈ। ৰিচেপচনত দিয়া কাৰ্ডখন দুৱাৰদলিত থকা বিন্ধাৰে সুমুৱাই দিলোঁ। দুৱাৰ নোখোলে। লাহেকৈ হেণ্ডেলডাল ঘূৰাই চালোঁ। নাই নহৈছে। “যা বাপেক্কে” বুলি হাতৰ চুটকেচ এৰি বীৰদৰ্পে দুৱাৰৰ হেণ্ডেলডাল গাৰ জোৰেৰে পকাই দিলোঁ।

দুৱাৰ খুলিল হয়, পিছে ট্ৰলী হেণ্ডেল উলিয়াই থোৱা মোৰ চুটকেছটো প্ৰথমতে বেৰত তাৰ পিছত মজিয়াত খুন্দিয়াই বাগৰি পৰিল। ট্ৰলী হেণ্ডেলৰ এচোৱা এৰাই গ’ল। ট্ৰলী হেণ্ডেলত টানি সেইটো ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱৰা অৱস্থা হ’ল।

ৰাতি খাবলৈ বুলি আটাইজাক ওলাই আহিলোঁ। মোৰ চিন্তা হ’ল মোৰ চুটকেচটো কোনেকৈ ঠিক কৰিব পৰা যায়। লগৰীয়া বোৰক এৰি মই চুটকেচ ভাল কৰা দোকান ক’ৰবাত পাওঁ নেকি বিচাৰি ফুৰিলোঁ। বহুদূৰ আগবাঢ়ি গ'লোঁ। চহৰখন নৈশ আলোকত, নৈশ ক্লাব সমূহেৰে গিজগিজাই আছে। ক’ত পাম?  ক’ৰবাত কিবা এটা খাই উভতি আহিলোঁ। লগৰ জাকে বেছ জমালে বুলি পিচত জানিব পাৰিলোঁ।

পিচদিনা চাৰ্লচ ব্ৰিজ আৰু প্ৰাগ কেচল চাবলৈ সকলো ওলাই গ’লোঁ। হোটেলৰ পৰা চাৰ্লচ ব্ৰিজলৈ প্ৰায় পাঁচ কিল’মিটাৰ বাট। কিন্তু গোটেই বাটটো সুন্দৰকৈ সজোৱা। বিধে বিধে দোকান পোহাৰ। খোৱা বোৱাৰ দোনাকৰ সমাহাৰ। লগৰীয়াবোৰে ইটো চাইছে, সিটো চাইছে। মই পিছে একোতেই মনযোগ দিব পৰ নাই। মোৰ চুটকেচটো টানিব নোৱৰা হৈ আছে। কিবা এটা কৰিবই লাগিব। মই চুটকেচ মেৰামতি কৰা দোকান বিচাৰি ফুৰিলোঁ।

এঠাইত  বিভিন্ন মনোহাৰী বস্তু ৰখা দোকান এখন পালোঁ। দোকানীজনক মোৰ সমস্যাটোৰ কথা বুজাই ক’লোঁ। তেওঁ মোৰ হাতত এডাল বেল্ট তুলি দিলে। বেল্ট ডালৰ আকাৰ প্ৰকাৰ চাই মোৰ বৰ এটা ভাল নালাগিল।

“এই বেল্ট ডাল কি কামত ব্যৱহাৰ হয়”? মই সুধিলোঁ।

“কুকুৰ বান্ধিবলৈ। কিন্তু বেল্টডাল বেছ মজবুট। আপুনি চুটকেচটোত লগাই টানি লৈ ফুৰিব পাৰিব। কোনো অসুবিধা নহয়”।

কথাতে কয় বোলে, নাই মোমাইতকৈ কণা মোমায়েই ভাল। সেইদাল বেল্টকে কিনি আনি চুটকেচত ফিটিং কৰি দিলোঁ।

পিছদিনা আমি হোটেলৰ পৰা ওলোৱাৰ দিনা বেল্টডালত টানি যেতিয়া মই চুটকেচটো টানি টানি বাছ এখনত উঠাইছিলো, বহুত মানুহে ঘূৰি ঘূৰি চাইছিল। কুকুৰ বন্ধা বেল্টেৰে চুটকেচ টনা মানুহ আগতে হয়তো কোনেও দেখাই নাছিল।

Saturday, November 28, 2015

Top of Europe


২০১২ চনৰ মে’ মাহৰ কথা। ছুইজাৰলেণ্ডৰ জুৰিখ চহৰৰ পৰা জাংফ্ৰো (Jangfraujoch) নামৰ এখন ধুনীয়া ঠাইলৈ ৰাতিপুৱাই সপৰিয়ালে ওলাইছোঁ। আমাৰ লগত পৰিয়ালৰ সৈতে আন এটা প্ৰায় পঁচিশ জনীয়া দল। আমি একেলগে গৈ একেলগে ঘূৰি অহাৰ পৰিকল্পনা।
জাংফ্ৰো হৈছে আল্পছ পৰ্বতমালাৰ মুধছ। সেয়েহে ইয়াক Top of Europe বোলা হয়। হিমালয়ৰ ওখ ওখ শৃংগলৈ কেতিয়াবা ৰে’লপথেৰে যাব পৰা হয় নে নাই নাজানো, কিন্তু ইউৰোপৰ সৰ্বোচ্চ স্থানলৈ যাবলৈ পৰ্যটকৰ বাবে ৰে’ল লাইন আছে। জাংফ্ৰো ৰে’লেৱে ষ্টেছন বিশ্বৰ সৰ্বোচ্চ ৰে’লৱে ষ্টেছন আৰু সেই ষ্টেছনৰ লগতে সংলগ্ন হৈ আছে ‘টপ অফ ইউৰোপ’ নামৰ পৰ্যটকস্থল।
জুৰিখ চহৰৰ পৰা লাউটাৰব্ৰুনেন (Lauterbrunnen) নামৰ ঠাইখনলৈ বাছেৰে যাত্ৰা কৰিলোঁ। লাউটাৰব্ৰুনেনৰ পৰা জাংফ্ৰো অভিমুখী ৰে’ল ধৰিব পাৰি।
লাউটাৰব্ৰুনেনত বাছৰ পৰা নামি নিজৰ টিকট লৈ ৰে’লগাড়ীত উঠিলোঁ। বাছখন তাতেই ৰৈ থাকি আমাৰ দলটোক ওভতাই নিয়াৰ কথা। ৰে’লখন ক্ৰমাৎ ওপৰলৈ যাবলৈ ধৰিলে। সেই যাত্ৰাটোত চকুত পৰা প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্য অতুলনীয়। ছুইজাৰলেণ্ডৰ বিশাল সেউজ ভূমি, ধুনীয়া ধুনীয়া ঘৰেৰে একোখন সৰু সৰু গাওঁ, চালে চকুৰোৱা দৃশ্য।
এই ৰে’লখনেৰে আমি ক্লেইন ছিডেগ (Kleine Scheidegg) নামৰ আন এখন ঠাই পালোঁগৈ। তাৰ পৰা জাংফ্ৰোলৈ যাবলৈ বেলেগ ৰে’লগাড়ী ধৰিব লাগে। আমাৰ দলৰ সকলোৱে সিদ্ধান্ত কৰিলোঁ যে আমি একেলগে থাকিম, একেলগে ফুৰিম, কাৰণ ওপৰত মোবাইল সংযোগ পোৱা নাযায়।
ক্লেইন ছিডেগৰ প্ৰাকৃতিক সৌন্দৰ্যও তবধ মানিবলগীয়া। আমি ষ্টেছনৰ পৰাই চৌপাশৰ সৌন্দৰ্য উপভোগ কৰিলোঁ।
আমি যেতিয়া ৰে’লত উঠি ক্ৰমাৎ আল্পছ পৰ্বত বগাবলৈ ধৰিলোঁ, লাহে লাহে ছুইজাৰলেণ্ডৰ বৰফাবৃত্ত অঞ্চল সমূহ পাবলৈ ধৰিলোঁ। সেয়া ছুইজাৰলেণ্ডৰ সৌন্দৰ্যৰ আন এটা ৰূপ। লাহে লাহে আমাৰ ৰে’লখনৰ চাৰিওপিনে দেখিলোঁ কেবল বৰফ আৰু বৰফ।
এটা সময়ত ৰে’লখন সুৰংগত প্ৰৱেশ কৰিলে। সুৰংগৰ মাজেৰে এঢলীয়া পথেৰে ক্ৰমাৎ পাহাৰ শিখৰলৈ উঠি গৈছিলোঁ। এই সুৰংগটো হেনো ১৮৯৮ চনৰ পৰা ১৯১২ চনৰ ভিতৰতে নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। ক্লেইন ছিডেগৰ পৰা জাংফ্ৰোলৈকে এইছোৱা বাটৰ দৈৰ্ঘ্য মুঠ প্ৰায় ৭ কিল’মিটাৰ, কিন্তু বগাবলৈ ৫০ মিনিট সময় লাগে। মাজত Eigerwand আৰু Eismeer নামৰ দুটা ষ্টেচন আছে, এই ষ্টেচন দুটা সুৰংগৰ মাজতে অৱস্থিত। প্লেটফৰ্ম গুহাৰ মাজত অৱস্থিত যেন লাগে।
 ঠাণ্ডা বেছিকৈ লাগি আহিছিল। জাংফ্ৰো পাই টপ অফ ডা ৱৰ্ল্ড ষ্টেচনত সোমাই পৰিলোঁ। ষ্টেচনৰ ভিতৰত দোকান পোহাৰ ৰেষ্টোৰেণ্টে গিজগিজাই আছে। পৰ্বত শিখৰত আছোঁ বুলি ধৰিবই নোৱাৰি। সেই ঠাইত পৰ্যটকৰ বাবে সুন্দৰ ব্যৱস্থা আছে। বৰফৰ মাজত খোজ কঢ়া অনুভৱ কৃত্ৰিম ভাৱে দিয়াৰ ব্যৱস্থাও আছে।
বাহিৰলৈ ওলাই বৰফত খেলিব পাৰি। কিন্তু বাহিৰত জোৰেৰে বৰফ মিহলি বতাহ বৈ থকাৰ বাবে আমি ল’ৰা ছোৱলী লগত লৈ সেই মৰসাহ নকৰিলোঁ।
আমি উভতি অহা ৰে’লখন চাৰিবজাত আহিবলগীয়া আছিল। দলৰ সকলোৱে একেলগে ঘূৰাৰ, খোৱাৰ কথা আছিল যদিও স্বাভাৱিকতে সকলো ইফাল সিফাল হৈ গ’ল। আমি চাৰি বজাৰ আগে আগে ষ্টেচনলৈ আহি দলৰ কাকো নেদেখি আচৰিত হ’লোঁ। সোধা পোচা কৰি গ’ম পালোঁ যে ইণ্ডিয়ান দল এটা আগৰ ৰে’লতে গুচি গ’ল। আমাৰ বুজিবলৈ বাকী নাথাকিল যে সেইটো আমাৰ দলেই আছিল। কিন্তু তেওঁলোকে আগতিয়াকৈ কিয় গুচি গ’ল? চাৰি বজাৰ ৰে’লখন অহাৰ আগতে চাৰে তিনি বজাত আন এখন ৰে’ল আহিছিল। সেইখনত ঠাই খামি থকাত তেওঁলোক তাতেই গুচি গ’ল।
আমি বিপদত পৰিলোঁ। ফোন কৰাৰ কোনো উপায় নাই। পিছৰ ৰে’লখনত উঠিবলৈ মানুহৰ ভিৰ। সেইখন ৰে’লত যাব নোৱাৰিলে আমি দলটোক লগ নাপাবগৈ পাৰোঁ। তেনে পৰিস্থিতিত জুৰিখলৈ উভতি যোৱাটো সমস্যা হৈ পৰিব পাৰে।
আমি অনুৰোধ জনালোঁ, আমাক যেন এইখনত উঠিবলৈ দিয়ে। ভাগ্য ভাল আছিল, কৰ্মচাৰী কেইজনে আমাৰ কথা বুজি আমাক শাৰীৰ একেবাৰে আগত থিয় কৰাই দিলে।

আমি আহি যেতিয়া ক্লেইন ছিডেগ ষ্টেচন পালোঁ, দেখিলোঁ যে আমাৰ দলৰ সকলোৱে আমাৰ বাবে ৰৈ আছে। তেওঁলোকে  লাউটাৰব্ৰুনেনলৈ উভতি যোৱা ৰে’ল পায়ো উভতি যোৱা নাই। আমি কিবা সমস্যাত পৰিলোঁ বুলি তেওঁলোক উদ্দিগ্ন হৈ আছে । আটাইকে ধন্যবাদ জনাই আমি লাউটাৰব্ৰুনেনলৈ যোৱা পিচৰখন ৰে’লত উঠিলোঁ।

Friday, November 27, 2015

জাৰ্মানীৰ টেক্সি ড্ৰাইভাৰ


২০০৮ চনত আমেৰিকাৰ পৰা প্ৰশিক্ষণ এটাৰ পৰা সপত্নীক উভতি আহোঁতে জাৰ্মানীৰ ফ্ৰেংকফুৰ্ট চহৰ হৈ আহিছিলোঁ। আমি ফ্ৰেংকফুৰ্টৰ পৰা ৰেলেৰে গৈ পেৰিছ চাই আকৌ ফ্ৰেংকফুৰ্টলৈ উভতি আহি হোটেল এখনত আছিলোঁ। বিমান কোঠলৈ যাবলৈ প্ৰি পেইড টেক্সী মাতি আমি হোটেলৰ লবীত অপেক্ষা কৰি আছিলোঁ। অলপ সময় ৰোৱাৰ পিছতে এজন ওখ পাখ বগা বৰণৰ মানুহে আমাক জাৰ্মান ভাষাতে সুপ্ৰভাত সম্ভাষণ জনাল, ‘হালো, গুটেন মৰ্গেন’। জাৰ্মান ভাষা নাজানো বাবে তেওঁক ইংৰাজীতে উত্তৰ দিলোঁ, “গুড মৰ্ণিং”।

তেওঁ পিছ মুহূৰ্ততে ইংৰাজীত সুধিলে, “ফ্ৰম ইণ্ডিয়া”? আমি “য়েছ” বুলি কৈ মূৰ জোকাৰিলোঁ। তেওঁ আমাক তেওঁৰ টেক্সী খনৰ পিনে আগবঢ়াই লৈ গ’ল।

টেক্সী চলিবলৈ লোৱাৰ পিছতে আমাক আচৰিত কৰি গাড়ীৰ ষ্পীকাৰত বাজিবলৈ ধৰিলে হিন্দী চিনেমাৰ গান। আমাৰ মুখত হাঁহি বিৰিঙি উঠিল।

“ইয়াতেও হিন্দী গান বজোৱা ৰেডিঅ’ চেণ্টাৰ আছে নেকি”? মই ইংৰাজীতে সুধিয়েই দিলোঁ।

“নাই। এয়া মোৰ ব্যক্তিগত সংগ্ৰহ”। টেক্সী চালকজনে গম্ভীৰ ভাৱে ইংৰাজীতেই ক’লে।

“আপুনি জাৰ্মান হৈয়ো হিন্দী গান শুনে”? মই আচৰিত হ’লোঁ। মানুহজনৰ আৱ ভাৱ, কথা বতৰা সাইলাখ এজন জাৰ্মানৰ দৰে।

মোৰ কথা শুনি তেওঁ হাঁহিলে। “আপোনালোকক দেখি মই ইণ্ডিয়ান বুলি চিনি পাইছোঁ, অথচ মোক দেখি আপোনালোকে একো ধৰিব পৰা নাই নহয়নে”? মানুহজনে কেৰাহিকৈ মোৰ পিনে চালে।

“নাই পৰা। পিছে আপুনিনো আমাক দেখিয়েই ইণ্ডিয়ান বুলি কেনেকৈ গম পালে”? মোৰ আৰু শ্ৰীমতী উভয়ৰে পিন্ধনত পশ্চিমীয়া সাজপাৰ।

“ইণ্ডিয়ান মানুহ আমি ভালদৰেই চিনি পাওঁ। আপোনাৰ পত্নীৰ শিৰত থকা সেন্দুৰকণেই আপোনালোকক ইণ্ডিয়ান বুলি চিনাকী দিবলৈ যথেষ্ট”। তেওঁকৈ গ’ল।

মানুহজনে ভাৰতৰ কথা ইমানকৈ জানে কাৰণে ভাল লাগিল। আগতেও শুনিছিলোঁ জাৰ্মান সকলে ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত, বহুতো জাৰ্মানে সংস্কৃত ভাষা শিকে।

মনৰ খুদুৱনি মাৰিবলৈ টেক্সী চালক জনক আকৌ ইংৰাজীতে সুধিলোঁ, “আপুনি হিন্দী ভালদৰে বুজি পায়নে”?

মানুহজনে মোৰ পিনে ঘূৰি চাই হাঁহি মাৰি শুদ্ধ হিন্দীত উত্তৰ দিলে, “হমলোগ হিন্দী মে হী বাত কৰে তো বেহতৰ হোগা”।

আচৰিত হৈ তেওঁৰ মূখলৈ চাই সুধিলোঁ, “আপ ভি ইণ্ডিয়ান হো”?

তেওঁ গহীনাই ক’লে, “আপ মুঝে ইণ্ডিয়ান হী বোল চকতে হো। লেকিন মে পাকিস্তান চে আয়া হু”।

তেওঁ কৈ গ’ল, “বহুত বছৰৰ পৰা ইয়াতে আছোঁ। বাইশ বছৰ হৈ গ’ল। কিন্তু এতিয়াও মই হিন্দী চিনেমাৰ কাৰণে পাগল। সুবিধা পালেই হিন্দী চিনেমা চাওঁ, হিন্দী গান শুনোঁ”।

“কেতিয়াবা ইণ্ডিয়া গৈছেনে”?

“নাই যোৱা। যাবলৈ বৰ মন আছে। কিন্তু যোৱা চাগে নহ’ব কেতিয়াও। পাকিস্তানী মানুহৰ বাবে ইণ্ডিয়ান ভিছা পোৱাটো সহজ নহয়”। তেওঁ দুখ মনেৰে ক’লে।

“আমিতো আগতে একেখন দেশৰ মানুহেই আছিলোঁ”। মই নিজকে কোৱাদি ক’লোঁ।

“বিদেশত আমি এতিয়াও একেখন দেশৰ মানুহৰ দৰেই থাকোঁ। মই যিটো চুবুৰিত থাকোঁ তাত আমি ভাৰত, পাকিস্তান আৰু বাংলাদেশৰ মুছলিম, হিন্দু, শিখ সকলো ধৰ্মৰ লোক একেলগে থাকোঁ। উত্সৱ পৰৱ একেলগে পালন কৰোঁ। ইণ্ডিয়ান মানুহ মোৰ গাড়ীত উঠিলে ঘৰৰ মানুহক লগ পোৱা যেনেই লাগে। আমাক ইয়াৰ মানুহে ইণ্ডিয়ান বুলিয়েই কয়। বাংলাদেশ, পাকিস্তানৰ মানুহেও ‘ইণ্ডিয়ান ৰেষ্টোৰাঁ’ খুলি ব্যৱসায় কৰিছে। মুঠতে আমি সকলোৱে মিলিজুলি থাকোঁ”। তেওঁৰ মুখ আনন্দত জিলিকি উঠিল।

“ভাৰত পাকিস্তানৰ মানুহে যদি সঁচাকৈয়ে বিদেশত মিলিজুলি থাকিব পাৰে, নিজৰ দেশত থাকিব নোৱাৰে কিয়”? মই তেওঁক সুধিলোঁ।

“আচল সমস্যাটো হ’ল আমি আমাৰ সাধাৰণ মানুহবোৰক সদায় বিভ্ৰান্ত কৰি ৰখা হয়। ধৰ্ম আৰু ৰাজনীতিৰ সুবিধা ল’বলৈ আমাক বিভাজিত কৰি ৰখা হয়। কিন্তু বিদেশত ৰাজনীতি আৰু ধৰ্মৰ ব্যৱসায়ী সকল নথকাৰ বাবে আমাৰ মাজত কোনো বিভাজন নাই। আমাৰ ইয়াত ভাৰতীয় বা পাকিস্তানী বুলি কোনো ভেদ ভাব নাই”। তেওঁ ক’লে।

মই ভাবিলোঁ, সঁচাকৈয়ে ধৰ্ম আৰু ৰাজনীতিৰ ব্যৱসায়ীবোৰ নোহোৱা হ’লে কিমান যে ভাল হ’লহেঁতেন।

এয়াৰপোৰ্টত আমাৰ বয় বস্তুখিনি নমাই দি তেওঁ কৰমৰ্দন কৰি নিজৰ কাৰ্ডখন দি ক’লে, “মোৰ নাম ইব্ৰাহীম। কিন্তু ইয়াত মোক আব্ৰাহাম বুলিয়েই জানে। কেতিয়াবা আকৌ ফ্ৰেংকফুৰ্টলৈ আহিলে ফোন কৰিব। কাৰ্ডত ফোন নম্বৰ দিয়া আছে। অহাবাৰ আহিলে আপোনালোকক মোৰ বন্ধু এজনৰ ৰেষ্টোৰাঁলৈ লৈ যাম। তাৰ নাম হৰিশ। সি গুজৰাটৰ”।

মই মোৰ কাৰ্ডখন তেওঁক দি কলোঁ, “কেতিয়াবা ভাৰতলৈ আহিলে ফোন কৰিব। আমি একেবাৰে পূব সীমান্তত অসমত থাকোঁ”।

“মই অসমৰ কথা জানোঁ। আছাম টী ইয়াত প্ৰসিদ্ধ। আপোনালোক চাহৰ দেশৰ মানুহ। অহাবাৰ আহিলে চাহপাত অলপ লৈ আহিব। এতিয়া বিদায়”। এই বুলি তেওঁ হাত জোকাৰি আমাৰ পৰা বিদায় ল’লে।

লছ এঞ্জেলেছৰ চিটীবাছ




লছ এঞ্জেলেছ চহৰ। মাত্ৰ দুদিনৰ বাবে চহৰখনলৈ আহি সপত্নীক এখন হোটেলত উঠিছোঁ। এয়াৰপোৰ্টৰ ওচৰতে থকা এখন কম দামৰ হোটেল। সস্তা হোটেল বিচাৰি ট্ৰেভেল এজেণ্টে এইখন হোটেল আমাক বিচাৰি দিছে।

সন্ধিয়া সময়ত হোটেলত পদাৰ্পন কৰিলোঁ। হোটেলৰ লবীত উত্তাল সংগীত বাজি আছে। সেই সংগীতৰ তালে তালে নৃত্যৰত ডেকা গাভৰু কেইহালমান। হোটেলৰ পৰিৱেশ আচহুৱা যেন লাগিল। পিছে সেইখন হোটেলতে আগতীয়া বুকিং থকা বাবে উপায় নাই।

ৰিচেপচনত থকা কৃষ্ণবৰ্ণৰ মহিলাগৰাকীৰ কথা কোৱাৰ ভংগী আৰু চাল চলন বেপৰোৱা। আমেৰিকাৰ আন চহৰবোৰত দেখা ৰিচেপচনিষ্টৰ শালীনতা আৰু বিনয় নাই। আমাৰ ইংৰাজী উচ্চাৰণ বুজিব নোৱাৰি বাৰে বাৰে ‘হোৱাট’ বুলি ভেকাহি মাৰি উঠে। সংগীতৰ তালে তালে তেৱোঁ মাজে মাজে নাচি উঠে। মানুহজনী নিচাত থকা যেন লাগে।

প্ৰণীতাই বাৰে বাৰে সকীয়াই আছে, “এইখন হোটেলত কিবা ভয় ভয় লাগিছে। বেলেগ এখন বিচাৰোঁ ব’লা”।

“আগতীয়া পইছা দি বুক কৰা হোটেলখন এৰি ক’তনো হোটেল বিচাৰি ফুৰিম। থাকোঁ দিয়া। দুদিনহে”। আমেৰিকাত হোটেল বিচাৰি ফুৰাটো ধেমালি কথা নহয়। এখন যদি ইয়াত, আনখন দুই মাইল আঁতৰত।

ৰিচেপচনৰ ফৰ্মেলিটী শেষ কৰি নিৰ্দিষ্ট কোঠালৈ আগবাঢ়িলোঁ। সমগ্ৰ হোটেলখনতে যেন এক উত্সৱমুখৰ পৰিৱেশ। মানুহে বেপৰোৱাকৈ ছিগাৰেট খাইছে, মদ খাইছে, উচ্চস্বৰে হাঁহিছে, এজনে আনজনৰ গাত থপৰিয়াই কথা পাতিছে। তেতিয়াহে মন কৰিলোঁ হোটেলৰ কৰ্মচাৰীকে ধৰি প্ৰায়বোৰ থকা মানুহ ক’লা বৰণৰ, নিগ্ৰো। আমেৰিকাত তেওঁলোকক আফ্ৰিকান আমেৰিকান বুলি কয়।

আমাৰ কোঠাটোও তেনেই সাধাৰণ। হোটেলত হুলস্থুলত থাকিব নোৱাৰি ওলাই আহিলোঁ। এজন মানুহে আমাৰ লগত উপযাচি চিনাকী হ’ল। আমি ইণ্ডিয়াৰ পৰা যোৱা বুলি জানিব পাৰি ভাল পালে। দেখিলোঁ সেই মানুহখিনিৰ মাজত আমেৰিকান সকলৰ পোচাকী ভদ্ৰতা নাই। নিজৰ মাজতে স্ফূৰ্তি তামাছা কৰি ভাল পোৱা এচাম মানুহ। দেখিলেই বুজিব পাৰি তেওঁলোক আমেৰিকাৰ কম উপাৰ্জন কৰা লোক। হয়তো বহুতেই ফেক্টৰী, কাৰখানাত কাম কৰা মানুহ।

হোটেলৰ ৰিচেপচনত ইউনিভাৰ্চেল ষ্টুডিঅ’ যাবলৈ কি ব্যৱস্থা আছে খবৰ কৰিলোঁ। অহা যোৱা কৰিবলৈ টেক্সীৰ ব্যৱস্থা আছে। কিন্তু দাম দেখি চকু কপালত উঠিল। ১০০ ডলাৰমান অহা যোৱা কৰোঁতেই খৰছ হ’ব।

“আপোনালোকে ক’ত ক’ত ফুৰিব”? চিনাকী হোৱা মানুহজনে আগবাঢ়ি আহি সুধিলে।
“লছ এঞ্জেলেছলৈ আহিছোঁ যেতিয়া ইউনিভাৰ্চেল ষ্টুডিঅ’লৈ যাবই লাগিব। পিছে অহা যোৱাতেই ইমান খৰছ”। মানুহজনক মনৰ কথা ক’লোঁ।

“মই আপোনালোকক একেবাৰে সস্তাত যাব পৰা উপায় এটা দিম”, মানুহজনে ক’লে।
“কওকচোন, কওক”, আগ্ৰহেৰে মানুহজনৰ মুখলৈ চালোঁ।

“আপোনালোকে চিটী বাছত যাওক। এখন বাছ মাত্ৰ সলনি কৰিব লাগিব। অতি কম খৰছতে ইউনিভাৰ্চেল ষ্টুডিঅ’ চাই আহিব পাৰিব”। মানুহজনে ক’লে।

আমেৰিকাত মানুহে চিটী বাছত কমেই উঠে। বহুতে চিটী বাছ আছে বুলি নাজানেই।

সাধাৰণতে দুখীয়া মানুহ বোৰেহে হেনো চিটী বাছত ভ্ৰমণ কৰে। সেইখন দেশত আমিও হয়তো দুখীয়াৰ শাৰীতে পৰোঁ।

মানুহজনে বাছৰ নম্বৰবোৰ দিলে। ইণ্টাৰনেটত নম্বৰবোৰ ঠিকে আছেনে চাই ল’লোঁ। ক’ৰ পৰা কেনেকৈ বাছ ধৰি ক’ত নামিব লাগিব, ক’ৰ পৰা বেলেগ বাছ ধৰিব লাগিব চাই ল’লোঁ।

পিছদিনা ৰাতিপুৱা খোজকাঢ়ি গৈ বাছ ষ্টেচন বিচাৰি উলিয়ালোঁ। বাছৰ নম্বৰবোৰ লিখি আনিছিলোঁ। একো সমস্যা নহ’ল। বাছবোৰত মানুহ কম। বেছিভাগ যাত্ৰীয়েই ক’লা বৰণৰ। সেই একেই উচ্চস্বৰে কথা পাতে, বেপৰোৱাকৈ হাঁহে। আমি অৱশ্যে আৰামত গৈ ইউনিভাৰ্চেল ষ্টুডিঅ’ পালোঁ।

ইউনিভাৰ্চেল ষ্টুডিঅ’ত দিনটো কটাই বাছতে উভতি আহিলোঁ। আহোঁতে মাজতে নামি ‘হলিউড ৱাক অফ ফেম’ চাই আহিলোঁ। আমাৰ অহা যোৱাত খৰছ হ’ল গাইপতি পাঁচ ডলাৰকৈ মুঠেই দহ ডলাৰ।

Thursday, November 26, 2015

ফ্ৰান্সৰ পুলিছ ষ্টেচনত এদিন


ভ্ৰমনলৈ গৈ বিদেশৰ পুলিছ ষ্টেছনত ভুমুকি মাৰিবলগীয়া হোৱাটো চাগেএক অবাঞ্চনীয় কথা। কিন্তু কেতিয়াবা একোটা পৰিস্থিতিয়ে তেনে বিৰল অভিজ্ঞতাৰো সুযোগ প্ৰদান কৰে।
২০১২ চনৰ মে’ মাহত দক্ষিণ ফ্ৰান্সৰ এখন উপকুলীয় চহৰ নিচত সপৰিয়ালে দুদিন আছিলোঁ। চহৰখনৰ নাম ইংৰাজীত Nice বুলি লিখে। কিন্তু উচ্চাৰণ কৰে নিচ বুলি। সাগৰৰ পাৰত শিলাময় পাৰেৰে এখন ধুনীয়া চহৰ।
ভ্ৰমণলৈ গলে টেক্সীত উঠি ফুৰিবলৈ যোৱাতকৈ খোজকাঢ়ি বা ৰাজহুৱা পৰিৱহন ব্যৱস্থাত ঘূৰি ফুৰিবলৈ বেছি ভাল পাওঁ। খৰছ কম হোৱাৰ লগতে সেই ঠাইৰ মানুহৰ বিষয়ে বহুতো কথা জানিব পৰা যায়। আমি নিচত সাগৰৰ পাৰে পাৰে বেপৰোৱা হৈ ঘূৰি ফুৰিছিলোঁ। এখন ৰাষ্টাৰে চলা ৰেলৰ দৰে কেইবাটাও ডবা থকা গাড়ীত উঠি চহৰখনৰ সৰ্বোচ্চ পাহাৰৰ চূড়ালৈ গৈছিলোঁ। পাহাৰৰ শিখৰৰ পৰা ৰ লাগি চাইছিলো ফ্ৰান্সৰ সমুদ্ৰ তীৰৰ সেই মনোমোহা চহৰ খনৰ সৌন্দৰ্য্য।
নিচৰ নিচেই ওচৰত আন এখন ধুনীয়া চহৰ ক্যাঁ (Cannes)ক্যাঁত প্ৰতিবছৰে বিশ্ব চলচিত্ৰ মহোত্সৱ অনুস্থিত হয়। এইখন মহোত্সৱত বিশ্ব চলচিত্ৰ উদ্যোগৰ বহুতো নামী দামী তাৰকা সমবেত হয়। ভাৰতৰ পৰা বলিউডৰ বহুতো শিল্পী ক্যাঁলৈ যায়।
আমি নিচত থাকোতে গম পালোঁ এসপ্তাহ পিচতে ক্যাঁত চলচিত্ৰ মহোত্সৱ অনুস্থিত হব। নিচৰ স্থানীয় বাতৰি কাকতত ভাৰতৰ তাৰকা ঐশ্বৰ্য ৰায়ৰ ফটো দেখা পালোঁ। আমাৰ বুজিবলৈ বাকী নাথাকিলযে ঐশ্বৰ্য ৰায় মহোত্সৱৰ বিশেষ আকৰ্ষণ। হোটেলৰ ৰিচেপচনত কথা পাতি জানিব পাৰিলোঁ ক্যাঁ নিচৰ পৰা মাথোন এঘণ্টাৰ বাট। চলচিত্ৰ মহোত্সৱৰ বাবে চহৰখন হেনো ধুনীয়াকৈ সজাই পৰাই তোলা হৈছে। আমি আন পৰিকল্পনা বাদ সি এদিনৰ বাবে ক্যাঁলৈ যোৱাটো ঠিৰাং কৰিলোঁ। চলচিত্ৰ মহোত্সৱৰ সময়ত ক্যাঁ চহৰখনত থকাৰ সুযোগ হয়তো আৰু কেতিয়াও নাপাম। খবৰ কৰি জানিব পাৰিলোঁ ৰাজহুৱা বাছত গাইপতি মাত্ৰ এক ইউৰো ভাড়া দি আমি নিচৰ পৰা ক্যাঁলৈ যাব পাৰোঁ।
ক্যাঁলৈ যোৱা বাছ আস্থানলৈ যাবলৈ আমি ট্ৰাম এখনত উঠিলোঁ। মাত্ৰ দুটা ষ্টপেজ। পিচে ট্ৰামত যথেষ্ট ভীৰ। বহিবলৈ চীট খালি নাই। আটায়ে ওপৰৰ বাৰত ধৰি ঠিয় হলোঁ। লৰা ছোৱালী দুটিৰ হাতত ধৰি থাকিলোঁ।
"মোৰ বেগৰ ভিতৰত থকা পাৰ্চটো নাই", বাছ আস্থানত ট্ৰামৰ পৰা নামিয়েই প্ৰণীতাই চিঞৰি উঠিল,
বুকুখন কঁপি উঠিল। ফ্ৰান্সৰ পকেটমাৰৰ বহুত কাহিনী আগতে শুনিছোঁ। বেগটো চাই দেখিলোঁ বেগটোৰ চেইনডাল খোলা। ইফালে সিফালে চালোঁ নমাৰ সময়ত কৰবাত পৰিল নেকি? অলপ সময়ৰ ভিতৰতে বুজিবলৈ বাকী নাথাকিলযে আমিও ফ্ৰান্সৰ পকেটমাৰ চিকাৰ হলোঁ। পাৰ্চটোত প্ৰণীতাৰ পৰিচয় পত্ৰ, ঘৰৰ চাবিকোঁচা, কেইবিধমান দৰৱ আৰু কিছু ভাৰতীয় টকা আছিল। ভাগ্য ভাল আছিল তাত আমাৰ টিকট, পাচপোৰ্ট বা লাগতিয়াল ইউৰো মুদ্ৰাখিনি নাছিল।
হঠাতে তেনেদৰে পাৰ্চটো হেৰুৱাই আমাৰ আটাইৰে মন বেয়া লাগিল। ক্যাঁলৈ যোৱাৰ পৰিকল্পনা বাদ দি হোটেললৈ ঘূৰি আহিলোঁ।
আমাৰ ঘটনাটোৰ বিষয়ে জানিব পাৰি হোটেলৰ ৰিচেপচনত থকা মানুহজনে জোৰ দি ধৰিলে যে আমি পুলিচ ষ্টেচনলৈ গৈ এটা ৰিপোৰ্ট দিব লাগে। এনেদৰে সমূহীয়া পৰিবহন ব্যৱস্থাত বস্তু চুৰি হলে বা পকেট মাৰিলে ফ্ৰান্সৰ পুলিচক জনোৱাটো এটা নিয়ম। ভাগ্য ভাল থাকিলে আমি হেৰোৱা বস্তু পায়ো যাব পাৰো।
প্ৰণীতাৰ মনটো ভাঙি পৰিছিল। "বাদ দিয়া, কি হ'ব বিদেশত পুলিছৰ ওচৰলৈ গৈ। মোৰ যাবলৈ মন নাই"। পুলিছৰ ওচৰলৈ যাবলৈ তেওঁৰ সমূলি মন নাই।
"নহয় বুজিছা, চেষ্টা এটা কৰি চাওঁ। কি ঠিক আমি হেৰোৱা বস্তুটো কিজানি বিচাৰি পাৱেঁই"। মই আশ্বাস দিলোঁ।
মই মোৰ লৰাটোক লগত লৈ ওলালোঁ পুলিচ ষ্টেচন বিচাৰি। ফ্ৰান্সত ঠাই বিচৰাটো ইমান সহজ নহয়।
বেচিভাগ মানুহে ইংৰাজী নাজানে বা জানিলেও সহায় কৰিব নিবিচাৰে। সোধা পোচা কৰি খোজকাঢ়ি ওলালোগৈ স্থানীয় পুলিচ ষ্টেচনত।
প্ৰথমতে সেই ঘৰটো পুলিছ ষ্টেছন বুলি বিশ্বাস কৰিবলৈ টান লাগিল। আবাসিক এলেকাৰ মাজত এটা সুদৃশ্য ঘৰত বাহিৰত উৰি থকা পতাকা কেইখনৰ পৰা বুজিব পাৰি যে সেয়া ফ্ৰান্সৰ চৰকাৰী কাৰ্যালয়।
"মই এটা ৰিপোৰ্ট দিবলৈ আহিছোঁ। এটা পাৰ্চ হেৰাইছে", আদৰণি কক্ষত থকা পুলিছ এজনক ক'লোঁ। মই ইংৰাজী কোৱা কাৰণে তেওঁ মোলৈ পেন্দোৱাকৈ চাই অলপ অপেক্ষা কৰিবলৈ ইংগিত দিলে। বুজিলোঁ তেওঁ ইংৰাজী নাজানে বাবে ইংৰাজী জনা অফিচাৰ এজন অহালৈ আমি অপেক্ষা কৰিব লাগিব। ফৰাচী পুলিচ ষ্টেচনৰ ৰেহ ৰূপ চাই চকী এখনত বহি থাকিলোঁ।
পুলিচ ষ্টেচনটো কোনোবা হোটেলৰ লবীৰ দৰেই লাগিল। পুলিছ ষ্টেচনত হোটেলৰ দৰে এটা আদৰণি কক্ষ থাকে। প্ৰথমতে গৈ আদৰণি কক্ষত উপস্থিত থকা সকলক নিজৰ সমস্যাৰ কথা জনাব লাগে। তেওঁলোকে পিছত কি কৰিব লাগিব তাৰ বিধান দিয়ে।
আমাক ভিতৰৰ কোঠা এটালৈ যাবলৈ দিলে। দেখিলোঁ সেই কোঠাটোত এজন অফিচাৰে সজাই থোৱা চোফাত বহি আন এজন মানুহৰ লগত কথা পাতি আছে। তেওঁ আমাক কোঠাটোত থকা আন চকীত বহিবলৈ দিলে। আমি বুজিলোঁ তেওঁ মানুহৰ সমস্যাৰ বিষয়ে সবিশেষ লয় আৰু কথাখিনি কাগজত লিখি লয়। তেওঁলোকে ফৰাছী ভাষাত পতা কথা আমি বুজি নাপালোঁ।
কিছু সময় অপেক্ষা কৰাৰ পিছত ইংৰাজী জনা অফিচাৰ জন আহিল। তেওঁ আমাক কম্পিঊটাৰ এটাৰ ওচৰলৈ লৈ গল। কম্পিউটাৰত ইংৰাজী, ফৰাচী, ইটালিয়ান, জাৰ্মান আদি ইউৰোপত প্ৰচলিত প্ৰায় সকলো ভাষা থকা সূচী পত্ৰ (Menu) এখন ওলাই থাকে। তাৰ পৰা ইংৰাজী ভাষা বাচি লৈ স্বয়ংক্ৰিয় ভাৱে ওলাই থকা প্ৰশ্ন কিছুমানৰ উত্তৰ কৰিবলৈ দিলে। প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰত আমাৰ পৰিচয় আৰু ঠিকনাৰ সবিশেষ দিয়াৰ উপৰিও গোটেই ঘটনাটোৰ আদ্যোপান্ত বিৱৰণ দিবলগীয়া হল। মূল্যবান বস্তু কি কি আছিল, প্ৰত্যেকৰে দাম কিমান লিখিবলগীয়া হ'ল। হেৰোৱা বস্তু কেইপদৰ আনুমানিক মূল্য ইউৰোৰ হিচাপত উলিয়াই দিবলগীয়া হ'ল। উত্তৰ কৰিবলৈ প্ৰায় আধা ঘণ্টা মান সময় লাগিল।
সেইখিনি কাম হৈ যোৱাৰ পিচত অফিচাৰ জনে মই কম্পিউটাৰত লিখা কথাখিনিৰ এটা প্ৰিণ্ট লৈ আহিল। তাৰ পিচত তেওঁ আমাক চোফাত বহিবলৈ দিলে। গোটেই ঘটনাটোৰ কথা  আকৌ বৰ্ণনা কৰিবলৈ তেওঁ অনুৰোধ কৰিলে। আমি কম্পিউটাৰত দিয়া কথাখিনিৰ লগত মূখেৰে কোৱা কথাখিনিৰ মিল আছেনে নাই তেওঁ পৰীক্ষা কৰি গ’ল। এয়া হয়তো অভিযোগৰ সঁচা মিছা নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ তেওঁলোকৰ অনুসন্ধান প্ৰক্ৰিয়াৰ এটা অংশ।
সমগ্ৰ প্ৰক্ৰিয়াটোত আৰু আধা ঘণ্টা মান সময় লাগিল। তাৰ পিচত গোটেই কথাখিনি সাঙুৰি তেওঁ কম্পিউটাৰত বহি ৰিপোৰ্ট এটা বনাই প্ৰিণ্ট কৰি আনিলে। মই যথা স্থানত চহী কৰিবলগীয়া হল। ৰিপোৰ্টৰ এটা কপি ভাৰতত মই থকা ঠাইৰ পুলিচ ষ্টেচনত জমা দিবলৈ কলে। আমি পিচদিনাই নিচৰ পৰা উভতিম বুলি জানিব পাৰু তেওঁ আশ্বাস দিলে যে দুই এদিনতে তেওঁলোকে অপৰাধীক বিচাৰি উলিয়াব আৰু বিচাৰি পালেই আমাৰ ভাৰতত থকা পুলিচ ষ্টেচনৰ জৰিয়তে আমাক খবৰ দিব।
পুলিচ ষ্টেচনৰ পৰা আহোঁতে ফাৰ্মাচীত সোমাই পাৰ্চটোৰ লগত হেৰোৱা অত্যাৱশ্যকীয় দৰৱ দুটামান বিচাৰিলোঁ। একে কম্পজিচন থকা দৰৱ আমাৰ দেশৰ মুদ্ৰাৰ তুলনাত প্ৰায় পঞ্চাশ গুণ দাম দি কিনিবলগীয়া হল।
ফ্ৰান্সৰ পুলিছে পাৰ্চটো বিচাৰি পালেনে নাই, পকেটমাৰ জনক ধৰিব পাৰিলেনে নাই সেই খবৰ আজিলৈকে নাপালোঁ। আমাৰ স্থানীয় পুলিছ ষ্টেচনত ফ্ৰান্সৰ পুলিছ ষ্টেচনত দিয়া ৰিপোৰ্টটো দেখুৱাইছিলোঁ। পিছে তেওঁলোকে ধৰিবই নোৱাৰিলে সেই ৰিপোৰ্টটোৰে কৰিব কি?


নিউ জাৰ্চিৰ শক্তিমান


নিউ জাৰ্চি চহৰ। মোৰ কলেজীয়া বন্ধু প্ৰবীণৰ ঘৰলৈ আহিছোঁ। ইমান দিনৰ মূৰত মোক লগ পাই তাৰ স্ফূৰ্তিৰ অন্ত নাই। ঘৈণীয়েক লীণাৰ আগত পুৰণি কথাবোৰ উলিয়াইছে, “হোষ্টেলত থাকোঁতে জানানে, ইয়াৰ মাজতে বডী বিল্ডিং কৰাৰ চখ হৈছিল”।

“বডী বিল্ডিং”? লীণাই আচৰিত হৈ মোলৈ চালে। তাই হয়তো মোলৈ চাই মনে মনে ভাবিলে এইটো কোনোপধ্যে বডী বিল্ডিং কৰা চেহেৰা হবই নোৱাৰে।

“ই সদায় সন্ধিয়া সন্ধিয়া জিমলৈ গৈ লোহা ডাঙিছিল”। প্ৰবীণক আজি আৰু ৰখাব নোৱাৰি।

“আৰু ৰাতি হোষ্টেলত দকচি খাইছিল”।

লীণা আৰু প্ৰবীণৰ হাঁহিৰ কলৰৱ উঠিল। ই সকলো কথা গোমৰ ফাঁক কৰে বুলি মই ভয়েই খাই গৈছিলোঁ।

“আৰু ইয়াৰ বডী বিল্ডিং ইমানেই ফেমাছ হৈছিল যে ইয়াক আমি বডী বুলি মাতিছিলোঁ”।

মই হাঁহিত যোগ দিয়াৰ বাহিৰে অন্য উপায় নাছিল। প্ৰবীণে মোক এতিয়াও বডী বুলিয়েই মাতেসেই কথা লীণায়ো জানে।

প্ৰবীণে মোক তাৰ গাড়ীত ফুৰাবলৈ লৈ গ’ল।

“ব’ল বডী, মই তোক আজি নিউ জাৰ্চিৰ বডী বিল্ডিং ক্লাব দেখুৱাম”

গাড়ীত গৈ থাকোঁতে এঠাইত দেখিলোঁ ৰাষ্টাটো বেয়া। মাজে মাজে খলা বমা আছে। কাষেৰে আন এটা ৰাষ্টা বনাই আছে। ডাঙৰ ডাঙৰ মেচিন আৰু মানুহ ব্যস্ত হৈ আছে।

“মূল পথটো বনাই আছে। আমি সেইকাৰণে বাইপাছেদি আহিছোঁ। এইখিনিতে ৰাষ্টাটো অলপ বেয়া। বডী, এইখিনিত তোৰ ইণ্ডিয়া যেন লগা নাইনে”?

লাগিছে। পিছে আমাৰ তাত ৰাষ্টা ইয়াতকৈও বেয়া। দুলীয়াজানৰ পৰা তিনিচুকীয়ালৈ ৰাষ্টা ভাল কৰোঁতে তিনি বছৰ মান লাগিছিল। মই মনতে ভাবি ভাবি গৈ থাকিলোঁ।

“কিমান দীঘল ৰাষ্টা বনাই আছে”? প্ৰবীণলৈ চাই সুধিলোঁ।

“দহ মাইল মান হ’ব”।

কেতিয়াৰ পৰা বনাইছে”?

“যোৱাকালিৰ পৰা আৰম্ভ কৰিছে”।

মই ভাবিলোঁ দহ মাইল ৰাষ্টা বনোৱাতো ধেমালি কথা নহয়। হয়তো আৰু দুমাহমান প্ৰবীণ হঁতে এই বেয়া ৰাষ্টাৰে অহা যোৱা কৰিব লাগিব।

“ৰাষ্টাটো বনাবলৈ কিমান দিন লাগিব”? এনেয়ে সুধি দিলোঁ।

সি যিটো উত্তৰ দিলে মই কিছুপৰ হতবাক হৈ তাৰ পিনে চাই থাকিলোঁ।

“কাইলৈ আবেলি মানে ৰাষ্টাটোৰে গাড়ী চলিব পৰা হ’ব। পৰহিলৈ তোক ড্ৰপ কৰিবলৈ আমি নতুন ৰাষ্টাটোৰে এয়াৰপোৰ্টলৈ যাম”।

“তহঁতৰ ইয়াত মেন থাকেনে হি মেন থাকে? শক্তিমান টাইপ কিবা আছে নেকি? ইমান ফটাফট কেনেকৈ কাম কৰে”? ধেমালি কৰি সুধিলোঁ।


“ইয়াত বডী বিল্ডিং ক্লাৱ এনেয়ে আছে বুলি ভাবিছ নেকি”? প্ৰবীণে ঢেকঢেককৈ হাঁহিলে।

আজি খেলা শেষ


বিমানত মই আৰু প্ৰণীতা লাছ ভেগাছৰ পৰা ডেট্ৰ'ইট অভিমুখে গৈ আছোঁ। ডেট্ৰ'ইটত কৃষাণু দা হঁতৰ ঘৰত আলহী হোৱাৰ কথা। উৰা মৰাৰ আগতে প্ৰণীতাই প্ৰিয়ংকাৰ লগত কথা পাতিছে। দুয়ো আহিব এয়াৰপোৰ্টলৈ আমাক আদৰণি জনাবলৈ।

ডেট্ৰ'ইট পাওঁ পাওঁ হৈছে। বিমানখনৰ উচ্চতা কমিছে। খিৰিকীৰে কেৱল বগা বগা বৰফ দেখিছোঁ। মাৰ্চৰ প্ৰথম সপ্তাহতো চহৰখন বৰফৰ চাদৰে আৱৰি ৰাখিছে।

বিমানখন অৱতৰণ কৰি ৰাণ-ৱে'ত দৌৰিবলৈ ধৰিলে। কিছু আগবঢ়াৰ পিছতে ব্ৰেক মাৰি এটা প্ৰচণ্ড জোকাৰণিৰে বিমানখন ৰৈ গ'ল। ছীট বেল্ট নথকা হ'লে উফৰি পৰিলোঁহেতেন।

এইদৰে ৰাণ ৱে'ৰ মাজতে বিমানখন ৰৈ যোৱা বাবে সকলো চিন্তিত হ'ল।

"এটা বিশেষ কাৰণত আমি ৰৈ দিবলগীয়া হৈছে, যাত্ৰী সকলে ধৈৰ্য ধৰি বহি থাকক", পাইলটে ঘোষণা কৰিলে।

আমেৰিকাত সন্ত্ৰাসবাদীৰ আক্ৰমণৰ ভাবুকি আচৰিত কথা নহয়। যাত্ৰীসকলে কোৱা কুই কৰিলে, হয়তো তেনেকুৱা এটা ঘটনাই হ'ব পাৰে। বাৰে বাৰে ওচামা বিন লাডেনৰ মুখ খন মনলৈ আহিবলৈ ধৰিলে।

বিমান পৰিচাৰিকা গৰাকীয়ে বিপদৰ সময়ত বিমানৰ পৰা ওলাই যাবলৈ কি কি কৰিব লাগিব, আকৌ  ক'বলৈ ধৰিলে। অলপ সময়ৰ পিছতে সমুখৰ পৰা ধোঁৱা ওলাবলৈ ধৰিলে। প্ৰণীতাক ক'লোঁ, "আজি খেলা শেষ যেন পাইছোঁ। ভগবানৰ নাম লোৱা"।

অলপ সময়ৰ ভিতৰতে বিমানখন চাৰিওপিনৰ পৰা ফায়াৰ ব্ৰিগেডৰ গাড়ীয়ে আগচি ধৰিলে। বিমানৰ বাহিৰত সেনাৰ পোচাক পিন্ধা লোক, কাৰিকৰী লোক আদিৰ ব্যস্ততা দেখা গ'ল।

পাইলটে কৈ থাকিল, "বিলম্বৰ বাবে ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰিছোঁ। কিছু সময় ধৈৰ্য ধৰক"। ধৈৰ্য নহয়, আমি ভয়তে পেপুৱা লাগিহে বহি থাকিলোঁ।

কিছুমান মানুত বিমানৰ ডেউকাৰ তলত সোমাল, কিছুমানে সমুখ ভাগত কিবা কিবি কৰিলে। পেঁ  পেঁ কৈ চাইৰেণ বজাই গাড়ীবোৰ অহাযোৱা কৰিবলৈ ধৰিলে। শ্বাস ৰুদ্ধকৰ মুহূৰ্ত কেইটামান অতিবাহিত হ'ল।

কিছু সময় পিচত বিমান সুৰক্ষা বাহিনীৰ লোকে বিমানত প্ৰৱেশ কৰিলে।

"চিন্তা নকৰিব। ককপিটৰ পৰা ধোঁৱা ওলোৱা বন্ধ হৈছে। আমি বুজিব পাৰিছোঁ যে সেয়া কাৰিকৰী বিজুতিহে আছিল", পাইলটে ঘোষণা কৰিলে। আমাৰ মুখত পানী আহিল। অলপ সময় পিছতে বিমানখন চলিবলৈ ধৰিলে।

বিমানকোঠত নমাৰ পিছতো আমাৰ লাগেজবোৰ নমাবলৈ বহুত সময় ল'লে। প্ৰতিটো লাগেজ আকৌ পৰীক্ষা কৰিলে। লাগেজ কেইটা নোপোৱালৈ টেনচনত থাকিলোঁ।

কৃষাণু দাহঁত বহুসময় অপেক্ষা কৰি আছিল। তেওঁলোকক লগ পাইহে নতুন জীৱন পোৱা যেন লাগিল।

"আজি খেলা শেষ বুলিয়েই ভাবিছিলোঁ", কৃষাণু দাক ক'লোঁ।


"তেওঁলোকে ককপিটৰ ধোঁৱা ওলোৱা দেখি টেৰ'ৰিষ্ট এটেক বুলি ভাবিলে। তেনে ঘটনা হ'লে তেওঁলোকে সুৰক্ষাৰ অনুশীলনো কৰে। এনেকুৱা খেলা আমেৰিকাত চলিয়েই থাকে"। কৃষাণু দাই ক'লে।

খৰছী চহৰৰ হোটেল


পেৰিছ চহৰ। জাৰ্মানীৰ ফ্ৰেংকফৰ্ট চহৰৰ পৰা দুৰন্ত বেগী ইউৰো ষ্টাৰ ৰেলেৰে আহি পেৰিছৰ গ্যেৰ দ্য নৰ্ড ৰেল ষ্টেছনত সন্ধিয়া সময়ত সপত্নীক উপস্থিত হলোঁ। এখন নতুন চহৰ। ভাষা অচিনাকী।

ৰেলৰ পৰা নামি আমাৰ বেগ কেইটা কঢ়িওৱাটো এটা সমস্যা হৈ পৰিল। আমাৰ দেশৰ দৰে কুলী পাবলৈ নাই। ট্ৰলীও দেখা নাই। চকা নথকা বেগ কেইটা চকা থকা কেইটাৰ ওপৰত বহুৱাই কোনোমতে প্লেটফৰ্মৰ পৰা লাহে লাহে ওলাই অহিলোঁ।

প্ৰি পেইড টেক্সীৰ খবৰ কৰা”, প্ৰণীতাই কলে। অফিছ এটা দেখি সোমাই গলোঁ। কাউণ্টাৰত কলা ছালৰ আফ্ৰিকান মানুহ এজন দেখি আশা কৰিলোঁ, তেওঁ হয়তো ইংৰাজী বুজিব। পেৰিছত বাটে ঘাটে ইংৰাজী জনা মানুহ পাবলৈ মস্কিল।

মানুহজনক টেক্সীৰ কথা সুধিলোঁ। তেওঁ ফৰাছী ভাষাত কিবা কিবি কলে। ইংৰাজী নুবুজে। তেওঁ বাৰে বাৰে ছৰ্টি, ছৰ্টিবুলি কৈ ফলক এখনৰ পিনে আঙুলিয়াই দিলে। ফলক খনত কাড় চিনেৰে সৈতে ইংৰাজী বৰ্নমালাত SORTIE বুলি লিখা আছে। বুজিলোঁ সেয়া বাহিৰলৈ যোৱা পথ। SORTIE মানে ইংৰাজীৰ EXITতেওঁৰ কথা আৰু অংগী ভংগীৰ পৰা বুজিলোঁ, বাহিৰলৈ ওলালে আমি টেক্সী পাম।

ফলকত দিয়া কাড় চিন চাই চাই ষ্টেচনৰ বাহিৰ পালোঁগৈ। আমাৰ ইয়াৰ ৰেল ষ্টেচনৰ দৰে হায় উৰুমি নাই। দেখিলোঁ আমাৰ দৰে বহুত মানুহ টেক্সীৰ বাবে ঠিয় হৈ আছে। এখন এখনকৈ টেক্সী আহিছে, মানুহ উঠাইছে আৰু গৈছে। বুজিলোঁ সেই ঠাইত থিয় হৈ থাকিলে আমিও টেক্সী এখন পাম।

মন কৰিলোঁ টেক্সীবোৰে আমাৰ ওচৰত নৰয়। ভাবিলোঁ আমাৰ গাৰ বৰণ দেখি বা বিদেশী বুলি ভাবি এনে কৰিছে নেকি? ডাঙৰ চহৰৰ কথা। আও ভাও একো পোৱাই নাই।

অলপ সময় আন মানুহৰ ৰেহ ৰূপ চাই বুজিলোঁ যে টেক্সীবোৰক আমাৰ দেশত ৰখোৱাৰ দৰে হাত ডাঙি দিলেহে ওচৰত ৰয়। হাঁহি মাৰি প্ৰণীতাক ক'লোঁ, "ডাঙৰ চহৰ হ'লেও কথাবোৰ ইয়াতো একেই বুজিছা।  হাত ডাঙি দিলে টেক্সী ৰাখি দিয়ে"।

এখনৰ পিছত এখনকৈ টেক্সী হাত দাঙি ৰখাইছোঁ। কিন্তু এজন চালকেও আমাক নুঠায়। আমাৰ বেগ কেইটালৈ দেখুৱাই নিজৰ ভাষাত কিবা কিবি কয় আৰু আঁতৰি যায়। বুজি পালোঁ আমাৰ বেগ কেইটা ডাঙৰ দেখি সৰু সৰু গাড়ীবোৰত আমাক উঠাব নিবিচাৰে। আমি ইজনে সিজনৰ পিনে চাই ৰৈ থাকিলোঁ।

আমাৰ লগত গাড়ীৰ বাবে ৰৈ থকা মানুহবোৰ গৈ গৈ নাইকীয়া হল। হয়তো আমি অকলে ৰৈ থকা দেখি এখন গাড়ী আগবাঢ়ি আহিল। চালকজনে নামি আহি ভঙা ভঙা ইংৰাজীত কলে যে তেওঁ আমাক নিব, কিন্তু বেগ কেইটাৰ বাবে অতিৰিক্ত ভাড়া দিব লাগিব। উপায় নাপাই তেওঁৰ প্ৰস্তাৱত মান্তি হলোঁ।

পেৰিছৰ সৰু সৰু ৰাষ্টাৰে গাড়ী আগবাঢ়িল। মাজে মাজে সৰু সৰু গলিৰে যোৱা যেনেই লাগিল। চালক জনৰ লগত কথা পাতিবলৈ চেষ্টা কৰিলোঁ। দেখাত চাইনীজ যেন লগা চালকজন ভিয়েটনামী। অলপ অচৰপ ইংৰাজী বুজি পায়। ইমানবোৰ লাগেজ লৈ ভ্ৰমণ কৰাৰ বাবে তেও আমাক ককৰ্থনা কৰিলে।

এনেদৰে গৈ গৈ এসময়ত আমাৰ আগতে বুক কৰি থোৱা নিৰ্দিষ্ট হোটেলখন পালোঁ। এটা সৰু ৰাষ্টাত থকা এখন সৰু হোটেল। ইণ্টাৰনেটত বিচাৰি বিচাৰি আটাইতকৈ সস্তা দামত এইখন হোটেল পাইছিলোঁ। পেৰিছ পৃথিৱীৰ এখন খৰছী চহৰ। হোটেলৰ কোঠাৰ বৰ দাম।

হোটেলখনত দুৱাৰমুখতে এটা সৰু লবী। এজনী হাঁহিমুখীয়া ছোৱালীয়ে আমাক সম্ভাষণ জনালে আৰু আমাৰ পাছপৰ্ট আৰু বুকিঙৰ কাগজ পত্ৰ পৰীক্ষা কৰি আমাৰ চতুৰ্থ মহলাত থকা কোঠাটোত সোমাব পৰা কাৰ্ড এখন দিলে। ছোৱালীজনীৰ নাম জেনিফাৰ।

ওপৰলৈ যাবলৈ এখন মাত্ৰ লিফট। লিফ্টখনত সোমাই আচৰিত হলোঁ। সেইখন পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ সৰু লিফ্ট যেন লাগিল। এজন মাথোন মানুহ কোনোমতে লিফ্ট খনত সোমাব পাৰে। আমাৰ ইমানবোৰ বস্তু বাহানি কেনেদৰে ওপৰলৈ নিম ভাবি নাপালোঁ। ৰিচেপচনত থকা জেনিফাৰে আমাক বুদ্ধিটো দিলে।

মই প্ৰথমতে লিফ্টেৰে ওপৰ পালোঁগৈ। তাৰ পিছত প্ৰণীতাই এটা এটাকৈ বেগ ওপৰলৈ পঠিয়াই থাকিল। এটা বেগ নমাই মই খালি লিফ্টখন তললৈ পঠিয়াই দিওঁ, তাই আন এটা বেগ পঠিয়াই দিয়ে। এইদৰে আমাৰ চাৰিটা বেগ অহাৰ পিছত শেষৰ বাৰত প্ৰণীতা উঠি আহিল।

আমাৰ সস্তা দামত পোৱা কোঠটোত সোমাই হাঁহি উঠিল। তেনেই সৰু কোঠা। দুজনে শুব পৰা বিচনাখনে প্ৰায় সমগ্ৰ কোঠাটো আগুৰি আছে। আমাৰ বেগ কেইটা সুমুৱাই দিয়াৰ পিছত একেবাৰে ঠাই নাইকীয়া হল। কোঠাটোৰ এমূৰে থকা বাথৰূমটোলৈ যাবলৈ বেগৰ ওপৰেৰে জপিয়াই যাব লগীয়া হল।

ইণ্টাৰনেটত ফটো চাই বুক কৰাৰ সময়ত কোঠাটো ইমান সৰু হব পাৰে বুলি ধাৰণাই কৰিব নোৱাৰিলোঁ। প্ৰণীতাক কলোঁ, “আমাক ঠগিলে বুজিছা। ৪৫ ইউৰো লৈ আমাক ইমান সৰু কোঠা এটা দিছে

তেনেকুৱা যদি হৈছে কমপ্লেইন কৰা। এইবোৰ ডাঙৰ দেশতো মানুহক ঠগেনে”? তাইৰো খং উঠিল।

কমপ্লেইন কৰোঁ বুলি আকৌ অকণমান লিফ্ট খনেৰে তল পালোগৈ। জেনিফাৰক কলোঁ, “৪৫ ইউৰো ভাড়া দিছোঁ, কিন্তু আমাক ইমান সৰু কোঠালি এটা দিছে। কোঠাটো সলাই দিয়ক

তাই হাঁহি মাৰি কলে, “আপোনালোকৰ অসুবিধা হৈছে যদি আন হোটেললৈ যাব পাৰে। আমাৰ আন কোঠা খালি নাই

মোৰ খং উঠিল। মই এই কোঠাটোৰ বাবে ৪৫ ইউৰো দি থৈছোঁ। কিয় ওলাই যাম”?

আপোনাৰ পইছা ঘূৰাই দিম। কাৰণ এই কোঠাটোৰ বাবে আমি আজি ৬৫ ইউৰো পাম। আজি পেৰিছৰ হোটেলত কোঠা খালি নায়েই। আপুনি আগতিয়াকৈ বুক কৰা বাবেহে ৪৫ ইউৰোত পাইছে


শেনটোৰ দৰে গৈ ফেঁচাটোৰ দৰে উভতি আহিলোঁ। প্ৰণীতাক ক'লোঁ, "আমি ঠগ খোৱা নাই বুজিছা, খৰছী চহৰৰ হোটেল বোলে এনেকুৱাই"।

মুম্বাইৰ মাৱালি


২০০১ চনৰ কথা। মুম্বাই চহৰ। কলিকতাৰ পৰা সপত্নীক ৰেলেৰে গৈ ৰাতি দহমান বজাত মুম্বাই পাইছোঁ। ৰেলৰ ডবাত সহযাত্ৰী এজনৰ মুখত শুনিলোঁ, মুম্বাইত ৰাতি মাৱালিৰ পৰা সাৱধানে থাকিব লাগে। মাৱালি মনে আমাৰ ভাষাত ক’বলৈ হ’লে ‘লোকেল গুণ্ডা’।
মুম্বাইত আমাৰ গন্তব্য স্থল হল জুহুত থকা আমাৰ কোম্পানীৰ গেষ্ট হাউছ। দাদৰ ষ্টেচনত নামিলে জুহুলৈ বাট চমু হয় বুলি সহযাত্ৰীজনৰ পৰা গম পাই আমি দাদৰতে নামি দিলোঁ।
ষ্টেচনৰ প্লেটফৰ্মত টেক্সীৱালাৰ ভিৰ। টেক্সীত যাত্ৰী উঠাবলৈ খদমদম লগাই আছে। কপালত তিলক লগোৱা ধাৰ্মিক যেন চেহেৰাৰ পাহোৱাল ডেকা এজনে ওচৰ চাপি সুধিলে, “ক’লৈ যাব”?
“জুহু”।
জুহুলৈ যাম বুলি কবলৈহে পালোঁ তেওঁ এনেখন কৰিলে যেন আমি জুহুত তেওঁৰ ঘৰলৈকে যাবলৈ ওলাইছোঁ।
জুহুতেই মোৰ ঘৰ। মোৰ খন জুহুৰ লোকেল টেক্সী। এই ৰাতিখন জুহুত বাহিৰৰ টেক্সী গলে পুলিছে বৰ ঝামেলা কৰে। মোৰ টেক্সীত কোনো অসুবিধা নাপায়। জুহুত আপোনাৰ কোম্পানীৰ গেষ্ট হাউচলৈ আমি পেছেঞ্জাৰ নিয়েই থাকোঁগেষ্ট হাউছৰ পেছেঞ্জাৰ ময়েই অনা নিয়া কৰোঁ এনেদৰে নানান চলাহী কথাৰে মানুহজনে আমাক তেওঁৰ টেক্সীত বহিবলৈ বাধ্য কৰালে। আমাৰ বস্তু বাহানিবোৰ গাড়ীৰ ডিকিত সুমুৱাই আমি দুয়ো পিচপিনৰ চীটত বহিলোঁ।
টেক্সীখনৰ সমুখৰ আসনত চালকৰ লগত দঢ়ীয়া মানুহ এজন বহা দেখি মই আপত্তি কৰিলোঁ।
চিন্তা নকৰিব চাহাব। এইজন মোৰ ভাই হয়। ৰাতি মুম্বাইত অকলে গাড়ী চলাবলৈ ভয়।  মাৱালিবোৰে কেতিয়াবা গাড়ী ৰখাই সকলো লুটি লৈ যায়। সেই কাৰণে ইয়াকো লৈ আহোঁ
আমি ভাবিলোঁ, আমাৰ ভাগ্য ভাল যে, গাড়ীত দুজনকৈ পাহোৱাল ডেকা আছে। মাৱালিবোৰে আমাক লুটিবলৈ সাহস কৰিব নোৱাৰিব।
গাড়ী আগবাঢ়িল। চালক আৰু তেওঁৰ ভায়েকে সৰু সৰু মাতেৰে মাৰাঠী ভাষাত কিবা কথা বতৰা পাতি থাকিল।
কিছুদুৰ যোৱাৰ পিছত হঠাতে গাড়ীখন ৰৈ গল। চাহাব, গাড়ীখন বেয়া হল। আৰু আগলৈ নাযায়। আপোনালোক ইয়াতেই নামি যাওক
কি কোৱাহে? এই ৰাতিখন কৰ মাজ ৰাষ্টাত আমাক নমাবলৈ আহিছা”? মই খঙেৰে কলোঁ।
হঠাতে চালকজনৰ কথাৰ সুৰ সলনি হল। নামিবলৈ কৈছোঁ নামি যাওক। তৰ্ক নকৰিব। পইছা দিয়ক আৰু ফুটক ইয়াৰ পৰা
গাড়ী চালক জনৰ ষ্পৰ্ধা দেখি খং উঠি আহিল। শ্ৰীমতীয়ে হাতত ধৰি শান্ত হবলৈ কলে।
লা নামি যাওঁ। মানুহটো ভাল নহয়। কথাৰ সুৰ দেখিছা ! তুমি কাজিয়া নকৰিবা
বস্তুবোৰ উলিয়াই দিয়া। আৰু কিমান পইচা হৈছে কোৱা আমি দুয়ো নামি আহিলোঁ।
তিনিশ টকা ডিকিৰ ঢাকোন খুলি চালক জনে কলে।
কি কোৱাহেতোমাৰ মিটাৰত দেখুৱাই আছে এশ টকাই হোৱা নাই। তিনিশ টকা কেনেকৈ হলহে”? মই উভতি ধৰিলোঁ।
ৰাতি তিনিগুণ ভাড়া হয়। চুপ চাপ টকা দিয়ক  তাৰ মাতটো কৰ্কশ হৈ গ’ল।
শ্ৰীমতীয়ে কলে, “কাজিয়া নকৰিবা। দি দিয়া। যি বিচাৰিছে দি দিয়া। মানুহটো ভাল নহয়
পইচাৰ বেগৰ পৰা পাঁচশ টকাৰ নোট এখন উলিয়াই চালক জনৰ লগত বহি দঢ়ীয়া মানুহ জনৰ হাতত দি কলোঁ দুশ টকা ঘূৰাই দিয়া সি নোটখন হাতত লৈ মুহূৰ্তৰ ভিতৰতে দহটকীয়া এখন দেখুৱাই কলে, “এয়া কি পইছা দিছে? দহটকীয়া দিলে যে? তিনিশ টকা দিয়ক
চকুৰ পচাৰতে কি কিটিপত নোটখন সলনি হৈ গল ধৰিবই নোৱাৰিলোঁ। হেৰা মোক ঠগিবলৈ আহিছা নেকি? মই ভালদৰে চাই পাঁচশ টকীয়া এখন দিছোঁ। নতুন মানুহ দেখি গুণ্ডামি কৰিবলৈ আহিছা। মই পুলিছক মাতিম মই চিঞৰিলোঁ।
নিচিঞৰিবি। পুলিচৰ কথা কৈ ভয় দেখুৱাবলৈ আহিছ। ৰাষ্টাত লাচ বনাই পেলাই থৈ যাম, চিনি পোৱা নাই দঢ়ীয়া জন দুৱাৰ খুলি ওলাই আহি ধমকি দিলে।
দি দিয়া। দি দিয়া। যি বিচাৰিছে দি দিয়া। মানুহটো ভাল নহয় শ্ৰীমতীয়ে ভয়ত চিত্কাৰ কৰি উঠিল। উপায় নাপাই এইবাৰ এখন এখনকৈ সন্মুখত গণি তিনিখন এশ টকীয়া নোট মানুহজনৰ হাতত দিলোঁ।
দঢ়ীয়াই ধামকৈ শব্দ কৰি দৰ্জা খন বন্ধ কৰিলে আৰু চালকজনে গাড়ীখন ষ্টাৰ্ট কৰি তীব্ৰ বেগত গুচি গল। গাড়ী বেয়া হোৱাৰ নাটকখন শেষ হল।
ৰাম ঠগন খাই বস্তু বাহানি লৈ মাজৰাতি মুম্বাইৰ ৰাজপথৰ দাঁতিত কিছু সময় থিয় হৈ থাকিলোঁ। কত আছোঁ ধৰিব নোৱাৰিলোঁ। মন কৰিলোঁ ঠাই ডোখৰ আওহতীয়া। ষ্ট্ৰীট লাইট জ্বলা নাই বাবে ঠাইটুকুৰা  আন্ধাৰ। এই আন্ধাৰৰ সুযোগত আমাক ঠগিলে।  
গাড়ীবোৰ বেগেৰে অহা য়োৱা কৰি আছে। আকৌ টেক্সী ৰখাবলৈ ভয় লাগিল।
উপায় নাপাই অট এখন ধৰি কোনোমতে গেষ্ট হাউছ পালোহি। বাটত আমাৰ পৰিস্থিতিৰ কথা জানিব পাৰি অট চালক জনে কলে, “আপোনালোকক মুম্বাইৰ মাৱালিয়ে পালে। ভাগ্য ভাল, বস্তু বাহানি খিনি নিনিলে। কেতিয়াবা নতুন মানুহ পালে এই মাৱালিবোৰে সকলো লুটি পুটি লৈ যায়




ৰঙা পোহৰৰ বজাৰ



আমষ্টাৰডাম চহৰ। হলেণ্ডৰ ৰাজধানী। বৰ ধুনীয়া চহৰখন। বাৰ্লিনৰ পৰা সন্ধিয়াৰ ৰেলত আহি হোটেল পাওঁতে প্ৰায় ৰাতি এঘাৰটা বাজিছে। মই এটা বাৰজনীয়া শিক্ষামূলক ভ্ৰমণ দলৰ সদস্য। হোটেল পোৱাৰ পিছত আমাক জনোৱা হলযে আটাইৰে বাবে হোটেলত কোঠা খালি নাই। কেইজনমানে আন এখন হোটেললৈ যাব লাগিব।

আমাৰ লগত ইনচাৰ্জ হিচাপে যোৱা যোৱা প্ৰফেছৰ গুডিনোৰ প্ৰচণ্ড খং উঠিল। আগতিয়াকৈ বুক কৰি থোৱাৰ পিছত এনে অৱস্থা হোৱাৰ বাবে তেওঁ ৰিচেপচনত থকা ডেকা গাভৰু হালক উধাই মুধাই গালি পাৰিলে। তেওঁলোকে পিচে হাঁহি হাঁহি পৰিস্থিতি চম্ভালি ললে। তেতিয়া হেনো আমষ্টাৰডামত ফুলৰ উত্সৱ চলি আছে। সেয়েহে পৰ্যটকৰ খুব ভিৰ। বিভিন্ন দেশৰ পৰা মানুহে ফুলৰ উত্সৱ চাবলৈ আহিছে। উপায় নাপাই আমাৰ দলটোৰ কেইজনমান আন এখন হোটেললৈ গল।

পিচদিনা দিনত আমি বিশ্ব বিখ্যাত টিউলিপ গাৰ্ডেন চাবলৈ গলোঁ। সেইখন ঠাই যেন এখন সৰগ। ইমান ধুনীয়া ঠাই মই আগতে কেতিয়াও দেখা নাই। গাড়ীত ফুল সজাই নাচি বাগি কৰা শোভাযাত্ৰা দেখিলোঁ। তাত ফুলৰ উত্সৱ চলি আছে। সকলোপিনে কেৱল ফুল। বুজিলোঁ হলেণ্ড কিয় ফুলৰ বাবে পৃথিৱী বিখ্যাত।

ৰাতিপুৱা হোটেলৰ ৰিচেপচনত সুধিছিলোঁ, আমষ্টাৰডামৰ আটাইতকৈ আকৰ্ষণীয় পৰ্যটন স্থল কি। সুন্দৰী ছোৱালীজনীয়ে হাঁহি মাৰি কৈছিল, ৰেড লাইট ডিষ্ট্ৰিক্ট। অৰ্থ বুজি পোৱা নাছিলোঁ। ৰঙা লাইটৰ জিলা কেনে হ'ব পাৰে ভাবি পোৱা নাছিলোঁ।  কিন্তু টিউলিপ গাৰ্ডেনৰ পৰা আহি আমাৰ বাছখন সাগৰৰ পাৰৰ এঠাইত ৰোৱাৰ পিছত হঠাতে গুডিনো ছাৰে যেতিয়া কৈছিল, আমি আমষ্টাৰডামত পৰ্যটকৰ বাবে আকৰ্ষণীয় ৰেড লাইট ডিষ্ট্ৰিক্টপাইছোঁহি আমি উত্সাহিত হৈ ডিঙি মেলি বাহিৰলৈ চালোঁ। ছাৰে নিৰ্দেশ দিলে, যিসকলে ৰেড লাইট ডিষ্ট্ৰিক্ট চাবলৈ বিচাৰে বাছৰ পৰা নামি নামি ঘূৰি পকি নিজাকৈ ব্যৱস্থা কৰি হোটেললৈ যাব লাগিব।

ছাৰে সকীয়নিৰ সুৰত ক'লে, "এই ঠাইখিনি পৰ্যটক হিচাপেহে চাবা। পইছা খৰছ কৰিবলৈ গ'লে হাত খালি হৈ উভতিব লাগিব। ইয়াৰ ছোৱালীবোৰ যিমান ধুনীয়া, সিমানেই ভয়ংকৰ"। ৰাতিপুৱাৰ পৰা মনত খোকজা লগা শব্দটোৰ অৰ্থ সোনকালেই বুজি পালোঁ।

ইমান দুৰ আহি পৰ্যটকৰ বাবে আকৰ্ষণীয় ঠাইডোখৰ নোচোৱাকৈ ঘূৰি যোৱাৰ কথা ভাবিবই নোৱাৰি। পত্নীৰ লগত অহা গুডিনো ছাৰ  বাছত হোটেললৈ উভতি গল। আমি ডঙুৱা কেইজন ওলালোঁ সেই আকৰ্ষণীয় ঠাই ডোখৰৰ ৰেহ ৰূপ চাবলৈ।

সন্ধিয়া হোৱাৰ লগে লগে ৰঙচুৱা পোহৰে ঠাইডোখৰ মোহনীয়া কৰি তুলিলে। শাৰী শাৰী সৰু সৰু কোঠালী সদৃশ ঘৰ কিছুমান দেখিলোঁ। প্ৰতিটো ঘৰৰ সন্মুখত একোটা ৰঙা লাইট। কিছুমান জ্বলি আছে কিছুমান নুমাই আছে। ৰঙা লাইট জ্বলি থকা ঘৰবোৰত কাঁচৰ দুৱাৰৰ সিপাৰে একোজনী সুন্দৰী। বিভিন্ন ভংগীমাত ঠিয় হৈ আছে। গাত কাপোৰ নামমাত্ৰ।  দুৱাৰখনৰ ওচৰলৈ গলে হাতৰ পাঁচটা আঙুলি দেখুৱাই দিয়ে। অলপ সময় মানুহৰ ৰেহৰূপ চাই বুজি পালোঁ পাঁচটা আঙুলিৰ অৰ্থ হল পঞ্চাশ ইউৰো। সিমানখিনি ধন দিলে দুৱাৰখন খোল খায়, ঘৰটোৰ ভিতৰলৈ সোমাব পাৰি, পৰ্দাখন টান খায় আৰু ৰঙা লাইটটো নুমাই যায়। মানুহ ওলাই অহাৰ পিছত ৰঙা লাইটটো আকৌ জ্বলি উঠে, পৰ্দাখন আঁতৰি যায় আৰু সুন্দৰীজনী সাজি কাঁচি আকৌ কাঁচৰ দুৱাৰৰ সিপাৰে ঠিয় দিয়েহি। 

বজাৰৰ কাঁচৰ আলমাৰিত সুন্দৰীৰ পুতলা বহুত দেখিছোঁ, কিন্তু কাঁচৰ দুৱাৰৰ সিপাৰত থকা জীৱন্ত সুন্দৰী কেতিয়াও দেখা নাছিলোঁ। ৰঙা লাইটৰ পোহৰত নিজকে সজাই পৰাই বজাৰৰ পন্য হিচাপে আগবঢ়োৱা প্ৰায় বিবসনা সুন্দৰী সকলক এফালৰ পৰা চাই গলোঁ। সুন্দৰী সকলক লৈ বহা সেইখন এখন বিশাল বজাৰ। বিদেশী পৰ্যটকে নিজৰ কেঁচুৱা - লৰা - তিৰোতা লগত লৈয়ো সেই ৰঙা পোহৰৰ বজাৰখন ঘূৰি ফুৰিছে। মানুহেই মানুহ। কোনো লুক ঢাক নাই। আমষ্টাৰডামৰ সেয়া এক মুখ্য আকৰ্ষণ।

প্ৰথম বাৰৰ বাবে ৰঙা পোহৰ বা ৰেড লাইটৰ অৰ্থ ভালদৰে বুজিলোঁ। আমাৰ পিনে যেনিবা কেৱল ডিষ্ট্ৰিক্ট নুবুলি এৰিয়া বুলি কোৱা হয়।

এসময়ত ৰঙা পোহৰৰ বজাৰখন চাই চাই আমনি লাগিল। ৰাতি বেছি হোৱাত কেইজনমানে মিলি টেক্সী লৈ হোটেল পালোঁহি।